Het GOK-team van SBSO De 3Master maakte de leden van het schoolteam warm om deel te nemen aan een Inleefweek Armoede. Op deze manier wilden ze hun collega’s bewust maken van hoe armoede weegt op een gezin en laten beleven wat een kansarme ouder op dagelijkse basis meemaakt. Wij zaten aan tafel met Els, Tijs en Cindy van het GOK-team om hun ervaringen met ons te delen.
Waarom hebben jullie een Inleefweek Armoede georganiseerd?
Dit is het 2e jaar van ons beleidsplan. Vorig jaar liepen we een traject ‘Samen Tegen Onbetaalde Schoolfacturen’ om te bekijken hoe we een kostenbewust beleid kunnen voeren. Doorheen de jaren hebben we al verschillende thema’s aangesneden binnen GOK, maar we blijven steeds opnieuw botsen tegen het financiële aspect. Vrije tijd, ouderbetrokkenheid, … worden er allemaal door geraakt. Zo organiseerden we regelmatig een activiteit voor ouders, maar soms viel de opkomst tegen. Zeker als die activiteit op het einde van de maand werd georganiseerd. Maar nu weten we hoe zwaar een busticket op een budget kan wegen.
We wisten dat dit geen gemakkelijk thema was. We moesten collega’s vragen om inspanningen te leveren. Neem nu de kooklessen. Met deze lessen halen we heel veel doelen met onze leerlingen, dus we willen deze zeker niet afschaffen. Maar tegelijkertijd is dit wel een zware kost op de schoolfactuur: eet een leerling drie gangen dan betaalt die €5. We moesten ook hier kritisch naar kijken. Wanneer eet jij thuis eigenlijk een driegangenmenu? Zeker niet dagelijks. Zelfs als we maar een of twee gerechten maken, leren onze leerlingen bij en hebben ze gegeten. Op deze manier kunnen we de kosten voor de ouders drukken. In de lessen zelf gaan we met onze leerlingen aan de slag rond koken met een budget. Wanneer we samen met de leerlingen naar de winkel gaan voor de kookles, gaan we op zoek naar seizoensgroenten, wat er in de aanbieding staat, …. Met de inleefweek willen we leerkrachten vooral over dergelijke zaken doen nadenken.
Wie waren de deelnemers aan de inleefweek? Was het moeilijk om deelnemers te vinden?
Iedereen heeft een heel verschillende insteek om deel te nemen, maar evengoed heel wat redenen om het niet te doen bijvoorbeeld een verhuis, een verjaardagsfeestje, … . Uiteindelijk hadden we 13 deelnemers, waarvan 1 externe deelnemer. Zij is voorzitter van het Bijzonder Comité in de gemeente. Op 103 collega’s hebben 12 collega’s deelgenomen. Dat lijkt niet veel, maar uiteindelijk is dat toch 10 %. Het heeft trouwens wel heel fel geleefd die week en dit niet enkel bij de deelnemers. Zo werd er bijvoorbeeld tijdens pauzes over de opdrachten gepraat. Op den duur wisten de andere collega’s wie deelnam en begonnen ze vragen te stellen aan de deelnemers.
Wat waren jullie verwachtingen op voorhand? Zijn die uitgekomen of kijk je er nu toch heel anders tegenaan?
In het begin zagen we het als een uitdaging, maar verder in de week werd het een sleur. Het vroeg heel veel tijd, zelf met wat creatief denken kwam je er meestal niet. Het was gewoon niet meer gezellig. Zo heb ik eens een hele avond in de kou gezeten. Maar dit bewijst nog maar eens dat we heel veel gewoon niet weten. Je start de week met het idee ‘goed eten hoeft niet duur te zijn’, maar later weet je wel beter. Ik kan een week gehakt eten en dat lukt binnen mijn budget. Maar dat is maar een week en voor een week is dat niet ongezond.
Op een gegeven moment dachten we: dit is niet meer realistisch, er gebeurt elke dag wel iets. Maar eigenlijk is dat wel zo. Want je sleept kosten mee. Als je wasmachine kapotgaat en je vindt iemand die dat voor een goede prijs wil repareren, dan ben je soms nog 10 weken aan het afbetalen. Het experiment opent je ogen.
Heeft de inleefweek je doen stilstaan bij de manier waarop ouders schoolkosten en/of armoede ervaren?
Voor de week begint, heb je een intakegesprek met de mensen van Welzijnszorg. Dit is dan zogezegd een gesprek met het OCMW. Hier kom je echt met een slecht gevoel naar buiten. De vragen zijn privé en op de meeste heb je niet meteen een antwoord klaar. Bijvoorbeeld wanneer betaal je je factuur voor water, hoeveel betaal je, wat is rijksregisternummer, … ? Het is heel beschamend om te beseffen bij hoe weinig je hierbij stilstaat en hoe weinig je eigenlijk weet van zaken waarvan je achteraf denkt dat je ze eigenlijk zou moeten weten. Ze weten meteen ook alles over jou.
We zijn ondertussen al anderhalf jaar bezig met dit thema. We gingen al praten met een vereniging waar armen het woord nemen. We hebben hen de vraag gesteld: waarom komen jullie niet naar school? Daar heb ik geleerd dat ouders in kansarmoede kortetermijndenkers zijn, gewoon omdat denken op lange termijn niet kan. Zo maken ze een afspraak met de school, maar kunnen ze die vaak niet nakomen omdat er onverwacht wat tussenkwam of omdat er geen geld meer is om de verplaatsing naar school te maken. Daarnaast gaven ze aan dat als ze naar school komen dan zien ze de leerkrachten ‘correct’ gekleed lopen en voelen ze zich uit de boot vallen. Of zijn ze op een oudercontact geraakt en horen daar opnieuw hetzelfde als de vorige keer. Dan durven ze dat de volgende keer overslaan en prioriteit geven aan iets anders. Wij, als schoolteam, nemen teveel als vanzelfsprekend.
Wat neem je mee in de dagelijkse werking van de school na het beleven van de week?
We willen de collega’s de week niet laten vergeten. Zo leggen we nu bierviltjes in de leraarskamers met stellingen omtrent armoede. Zo blijven ze erover praten tijdens de pauzes. Nadien hangen we de bierviltjes op aan een slinger in de gang waar iedereen langsloopt.
Een volgende punt: de schoolkosten. Zo sleutelden we al aan de kooklessen en het klasbudget. Volgend jaar willen we de ouders een duidelijk overzicht geven over hoeveel een schooljaar ongeveer zal kosten.
Tijdens de week werd duidelijk dat er al oplossingen bestaan voor mensen in armoede in Kasterlee. Zo hoef je bijvoorbeeld niet steeds een hele rol vuilzakken aan te kopen, maar kan je een aanvraag indienen om die per vuilzak op te halen. Wij wisten dit helemaal niet, laat staan dat onze ouders dit weten. Zeker degene die dit nodig hebben. Als je tegenwoordig een papier van de gemeente wil aanvragen, kan dat digitaal. Maar voor ons is dat al een soep. Vanuit deze oefening willen we graag een signaal geven aan de gemeente. We wensen al deze informatie te bundelen voor onze ouders en aanreiken bij de inschrijving. Het inschrijvingsbeleid zouden we dan graag omvormen naar een echt onthaalbeleid voor nieuwe ouders.
Het beleidsplan is geschreven voor 3 jaar. Volgend jaar gaan we dus selecteren: wat nemen we mee in het beleid van de school? We weten bijvoorbeeld niet of er nog een GOK-cyclus komt. Vanuit de directie krijgen we gelukkig meer dan voldoende ruimte en vertrouwen om ons ding te doen. Ook van de collega’s ontvangen we enorm veel steun. We geven zelf nog les dus we weten hoe het eraan toegaat op de klasvloer. We weten welke impact onze voorstellen hebben op de klasvloer. Alles wat we willen veranderen, raakt ook onze klaspraktijk. GOK leeft hier echt op school.
Hoe reageerden de ouders op jullie inleefweek? En de leerlingen?
Tijs, lid van het GOK-team, nam zelf niet deel aan de week, maar verzorgde onder meer de communicatie naar ouders, leerlingen en de rest van het schoolteam via Facebook. De deelnemers zelf zaten samen in een WhatsAppgroep om de opdrachten, ervaringen, vragen, … met elkaar te delen. We ontvingen wel wat ‘likes’ van leerlingen en ouders via onze facebookpagina. Maar van ouders ontvingen we verder geen reacties. De leerlingen reageerden wel in de lessen. Wij wilden hiermee vooral laten weten dat dit ons niet koud laat en dat wij ons hiervoor willen openstellen.
Raad je een inleefweek aan?
Dit is absoluut een aanrader voor andere scholen. Leerkrachten komen niet zelden uit de middenklasse. We hebben een enorme tunnelvisie. In het begin denk je: we zullen dat hier eens doen. Maar het zijn de eerder onvoorziene dingen die je raken. Het is meer dan eens met goedkopere ingrediënten koken. Eerst zie je het als een leuke uitdaging, maar het wordt als snel menens. Wij kijken niet breed genoeg naar de problematiek.
Benieuwd welke tips het GOK-team voor jou heeft omtrent het organiseren van een Inleefweek Armoede? Lees dan zeker de goedpraktijkfiche.